28 maart 1878
Brief van Multatuli aan Mimi. Dubbel velletje postpapier, geheel beschreven. (M.M.) De brief is onvolledig bewaard gebleven.
Bergen op Zoom, in 'n logement, 11 uur 'smorgens hier van avend ‘Voordrachten’ alzoo Donderdag, 28 Maart.
lieve beste Mieske, ik ben zeer wèl en best gestemd. Gister avend kwam ik hier aan van Zierikzee. De reis was half pr boot, half met spoor, en hier houd ik nu (in 'n logement, en alzoo zonder uiting) 'n rustdag. De voordracht van van avend hindert me niets. Daar bemoei ik me eerst mee als 't tyd wordt, naar de zaal te ryden (of te loopen, want misschien is dat lokaal naby. Dat zal ik van avend wel hooren.)
Ik zit hier prettig met den heelen vrye dag voor me. En die vryheid gebruik ik om wat achterstallige schryvery aftedoen. En by die schryvery is niets onaangenaams. Dus ik ben heerlyk gestemd, en hoop dat jy 't ook bent. Nu dat zal wel. 't blykt ook uit je laatsten brief dien ik eergister te Zierikzee kreeg. Gister avend vond ik er hier géén. Misschien is die naar Breda waar ik Saterdag spreken moet.
(op verzoek van Digna, over: waarheid in poezie, en 't scheppen van poezie in waarheid.)
Dat ik nu hier geen br. van je vond is m'n eenig tegenspoedje. Alle Houwers en hier v.d. Pauwert (red. Goessche Courant die dat hartelyk stukje schreef in z'n blad) zeggen dat ik er zooveel beter uitzie dan den eersten keer. Wèl de oorzaak ligt voor de hand. Toen sliep ik niet door 't hoesten. Dat is glad over. Ik slaap nu best. De Houwers vonden me vrolyk en aardig. Over hen later meer. Ik schreef je al in 'n korten brief van Zierikzee dat de voordracht daar best was afgeloopen. Myn Mevr. Houwer was in de wolken. Maar och ze is sedert 75 zoo oud geworden. Ik vrees dat ze haar laatste jaar beleeft! Ze is 'n zeer oude vrouw, 'n ruïne! Het doet me zéér. -
Nu weer over je brief die ik te Zierikzee kreeg. Hy liep van Zondag tot Maandag middag. Meid, je hebt uitgaven die rechtens op hh. behooren voor jou rekening genomen. Hoor eens, ik laat alle geldzaken geheel aan je over, maar je moet niet généreus wezen. Ik zal wel voor hh. zorgen, zorg jy maar voor jou kas. Ik laat nu dáár dat jy Woutertje wilt bekostigen, maar 't meubleeren van je kamertje moest immers tòch gebeuren. Ook vind ik 't aardig dat je je eigen kleeren koopt, maar gordynen, sofa, kast &c, nu, doe wat je wilt, maar spring niet met jou kas hh. by. Wèl kan je me nu en dan uit jou beurs citronaat by de thee geven, of me eens vryhouden op 'n tourtje naar Schwalbach &c. -
Je hebt immers de 500 gl. die ik je zond voor 4, 5 (?) dagen ontvangen? 't adres was van de hand van V. Helden. -
Dat ik je nog niet schryf over Willème heeft z'n reden. Ik wacht op iets, en heb die zaak uitgesteld tot na de lezingen. Ik heb nu nog:
30 Saterdag Breda
1 April Maand. den bosch
't Kòn zyn dat Le gr. V.Z. & H. nog 'n plaats hadden aangenomen, maar ik geloof het niet. Daar ze echter carte blanche hebben, is 't mogelyk. -
Tandem moet goed gaan. Om je evenwel nog bovendien gerust te stellen over geldzaken, moet je bedenken dat ik door my te verbinden voor 'n najaarstournee, veel geld krygen kan. Dus, wees niet benauwd in je overleggingen. Je zult nooit weer gêne voelen. Wat my betreft, dure [1.] dure: later toegevoegd. gekheden heb ik niet gedaan, maar 'n tientje tel ik als niets waar ik begryp 't te kunnen gebruiken om alles te doen marcheeren. Diezelfde vryheid komt jou toe, en 't is my 'n genoegen als je dat goed voelt, en er naar handelt. Het is je strikt recht, lieve Mies. Daar komt van myn zy noch liefde, noch royaliteit by te pas. Al had ik 'n hekel aan je en al was ik gierig, 't is je recht. Ik zeg dit niet uit vriendelykheid maar omdat het waar is. Ook heb je 'r recht op, na m'n dood niet schraal te zitten, en daarvoor kan en zal ik zorgen. Dat ik, ook zonder recht van jou zy, graag wat large [2.] large: vrijgevig (fr.) ben is wel waar, maar dit komt nu hier niet te pas. En 't is zoo prettig dat ‘Oom er niet zoo hard voor werken moet.’ M'n voordrachten en ('t daardoor grootendeels bloeiend) Tandem kosten me niets. Alleen 't koffertjes leven verveelt me. Maar dat begint ook gedurig makkelyker te worden. (Straks zal 't me nog gaan spyten als ik niet meer reis!) M'n boeltje is zoo knus ingericht (schryftrommel met portefeuilles, schryfingredienten alles in orde) dat ik heel gauw op m'n gemak zit. (zoo als nu, byv.) Ik geef in logementen 'n paar gulden pr dag fooi
(in 't Rondeel te Amsterdam veel meer)
en dan reeds de helft vooruit.
(‘Als ik heenga kryg je nog eens zoo veel, maar laat me niet tweemaal schellen of wachten’) zoodat alles vlug gaat, en dat is economie voor me. Och, Mies, wie had dat alles kunnen voorzien toen je met E [3.] E: Edu; zie de brief aan Funke van 15 december 1877. naar Mainz ging om die kransen te verkoopen! Als ik nu nog maar eenige [4.] eenige: oorspr. stond er wat. jaren zoo wèl blyf als nu. Ik voel me zoo sterk als ooit. -
By nadenken over Bé kan ik geen andere reden vinden dan dat die Zuur-Marie
(tel die twee by elkaar op en deel ze door twee, dan heb je haar portret. En ze spreekt als 'n schoonmaakster die by heele fesoenlyke luî gediend heeft. Ik begryp nu best dat je aan Bé geen brieven schreef! Annet zei 't al: ze kan 't niet. Met Annet heb ik al sedert vele weken geen aanraking. Ik heb haar ver- (....)