7 maart 1878
Brief van Multatuli aan Mimi. Twee dubbele velletjes en een enkel velletje postpapier, waarvan blz. 1-9 geheel en 10 (⅓ in het midden) beschreven. (M.M.)
Donderdag 7 Maart.
Rotterdam op m'n kamertje
en drie dagen vry van reizen
en voordragen! Dàt 's me 'n -
'n pret!
lieve beste Mies! Ik heb van ½ 10 tot nu ± 1 uur (na de koffi die ik dronk met V. Helden) eens niets niets gedaan. Dit is voor 't eerst na m'n vertrek van huis. Ik was dan ook moê. Gister zóó moe dat ik kompleet opzag tegen de voordracht te Delft. Maar, komiek, toen ik ‘opgetreden’ was, en 10 woorden gesproken had, ging 't weer van zelf, en (als altyd) ik had tyd te kort. Er waren betrekkelyk weinig menschen, maar die er waren, toonden zich zeer zeer tevreden, zoodat Lamotte (secretaris [1.] secretaris: oorspr. gevolgd door Tooneel. Le Gr. V.Z. & Haspels) zeker weer getelegrafeerd heeft aan de firma: succes! Aardig dat ze dit elken avend weten willen. Nu, behalve den avend te Rottm, toen m'n onderwerp niet beviel had ik overal succes. Je kunt me gelooven. t Is niet op z'n M. Krusemans.
Ik hoest tegenwoordig 'snachts en zal Eshuys wat morphine vragen. Overigens heel wel en opgeruimd, ja zeer prettig gestemd. By den dag win ik in populariteit, en dat zal weer goed werken op Tandem. Ik ben zoo bly dat jy ook in geldelyk opzicht, 'n beter toekomst te gemoet gaat. Het kan niet mislukken, geloof me. Bouw gerust luchtkastelen. Gut, ik heb er zoo'n pleizier in dat je eindelyk je armen eens kunt uitslaan. Dat ik je gister 400 gl zond (en je krygt nòg 100, want m'n tax was 5.) is maar 'n begin. Van Tandem kryg je voor jou eigen liefhebberyen 10%, en dat zal denk ik, wel 100 gl. in de maand wezen. Voel je nu wel hoe prettig dit voor me is? En zal je dan goed onafhankelyk daarmee je wil doen? De minste belemmering daarin zou me spyten. Al wou je 't in 't water gooien, dat is jou zaak, en ik zal me verheugen over je onafhankelykheid. Dus moet je 'r ook niet van gebruiken voor hhouden. Dat is de eenige conditie. Ik stel me voor, dat je byv. als 't te pas komt Chris 'n beetje steunt, of zoo iets, en zal dit aardig vinden. Sparen hoef je niet, want na m'n dood zal je geen gebrek hebben. Ook dit weet ik zeker. Gut, zoo prettig! -
Ziehier m'n lystje van aanst. voordrachten, na gister (Delft)
| Maand. | 11 | Groningen |
| Woensd. | 13 | Leeuwarden |
| ? ? ? | ? | ? ? |
| Saterdag | 16 | Sneek (Daar zal ik spreken over ridderschap & (nam v.d. geest) felonie [2.] félonie: trouweloosheid (fr.) Ongemakkelyk! |
| Maandg | 18 | Arnhem |
| Woensg | 20 | Rotterdam (over bygeloof) |
| Dond g | 21 | Utrecht |
| Sat g | 23 | Haarlem |
| ?????? | Zierikzee(over poezie & Wysbegeerte met uitvoerige toepassing. De twee amsterdamsche voordrachten uitgewerkt en tot één gemaakt) |
Dan moet er tusschen dat alles in nog plaats gevonden worden voor Breda en den Bosch? Maastricht? En??? Ik weet het niet. My is alles wel. De voordrachten kosten me niets. Ik heb maar 't land aan pakken, kaartjes nemen, vreemde logementen, kellners &c&c. Het spreken zelf is me zóó gemakkelyk, dat ikzelf er verbaasd over ben. Gister was ik moê van de vorige reisdagen en de hoest. De juffr. zei dat ik roode oogen had. V. Helden dacht ook dat ik onwel was. Ik zei: ‘Och, ik gaf 100 gl als ik slapen mocht in plaats van naar den trein te gaan.’ In 't kort ik zag er tegen op. Toen ik ½6 vertrok had ik aan m'n voordracht nog nietgedacht. te Delft was Waltman aan den trein. Hy bracht me in den Bolk en bleef (op myn verzoek) nog praten tot ¼ voor 7.) Toen begon ik me met m'n voordracht te bemoeien. ¼ voor 8 haalde hy me af, en... 10¼ uur daverde de zaal, en alle handen wuifden, ieder wou me de hand geven. Ja, toen was ik wakker. Maar hoe ik zoo gauw van die voordracht verlost was, weet ik niet meer. 't Is me in gedachten één minuut. Hoe aardig, hè? Ik ben net 'n machine die uit eigen kracht, en buiten my om, werkt. En ik spreek hoe langer hoe beter, hoe korrekter. De eenige zorg is dat ik in 2 of 2¼, 2½ uur klaar kom. De gevraagde pause duurt me altyd te lang. Dus, over m'n voordragery hoef je geen medelyden met me te hebben. En als Le Gr. V.Z. & H. tegen 't volgend saizoen 'n contract met me willen maken voor 20, 30, 40 voordrachten (als er geen spoor tusschen in kwam zou ik 90 voordrachten aannemen in drie maanden!) dan zeg ik top! Dus, lieve beste Mieske, gebruik je geldje blymoedig, en niet als ‘zuurverdiende penningen’ asjeblieft. Dat zou 'n malle dwaling zyn. -
Je laatste brief is van Dinsdag. (ook heb ik den br. die van H. in de verkeerde bus deed [3.] nl. te Wiesbaden, toen Van Helden daar was voor het afleveren van Haspels jr. (Koenraad)..) Nu kan ik van avend 9 uur wel een krygen van gister (woensdag) avend. -
In je vorige brieven heb ik (op reis) een en ander blauw aan- gestreept.
(op de boot namelyk van Zierikzee. Ik ben erg netjes ingespannen met schryfgereedschap en heb alles by me. O knus!)
en dat doe ik nu even af, want ik geniet van m'n rust. Niet dat ik niets te doen heb, o neen, maar ik heb dezen dag bestemd voor m'n pleizier. En... geen trein uitterekenen. En niet pakken. Wat ik te doen heb kan wachten tot van a vend of morgen.
Alzoo uit je brieven nog.
Dat ik zoo seurde over 't aanteekenen van dien dikken br. zonder geld, was juist omdat je recht had geld van de Amst. lezing te wachten, en 't nu net ging lyken of ik gebluft had. Ik ben bly dat die dikke br. je zooveel genoegen heeft gedaan. Je hebt er ook uit gezien dat ik geen blaadjes verscheurd had. Ik durfde ze niet te zenden omdat ze zoo slaperig en slecht geschreven waren. Je had gedacht dat ik onwel was. De praatjes van Amstelbode &c over m'n onwel zyn, komen hoofdzakelyk daaruit voort dat ze 'n reus verwachten. Hm, daarin ligt 'n kompliment. Maar toch is 't 'n domheid. -
Braunius Oeberius, vroeger te Bolsward is 'n hartelyke kerel. Hy is nu gehuwd en woont te Arnhem. Ik heb beloofd by hem te logeeren. Hy wordt sectiehoofd [4.] sectiehoofd: oorspr. stond er lid. van Tandem en zal 'n best sectiehoofd zyn, want z'n vrouw en schoonzuster zyn er zeer mee ingenomen. -
Ook Dr De Haas zal meedoen. -
Dat de tyd verloopt, doet er niets toe. 't Pensioen moet toch begonnen zyn op 1o Januari 78. Zoo bepaal ik, en wie 't niet best vindt mag niet meedoen. Wees gerust op die zaak. -
Neen, nieuws kan jy niet vertellen. Toch vind ik prettig dat je alles schryft wat je doet en denkt. -
Gister heb ik m'n eerste [5.] eerste: oorspr. stond er eersten. kaart (sectiehoofd J. Haspels) afgegeven. Maar er wachten er al 20 die er om gevraagd hebben. Ieder sectiehoofd samelt leden tot 9 toe. Zoodra er 9 zyn, wordt de sectie in 2 sectien gesplitst (als 'n poliep) en die helften moeten weer groeien tot negen. Nooit meer, omdat ik niet afhankelyk wil zyn van één sectiehoofd, tgeen ik ze ronduit zeg. Wie de minste verandering voorstaat (of zelfs maar voorstelt) mag niet mee doen. Ik weet hoe 't zyn moet, en daarmee uit. -
Over Edu's (Pepino's) brief beslis ik nog niet. Aardig dat jy die vertaald hebt. Maar ik las dat ding nog maar gedeeltelyk, of byna niet. Ik verzeg 't me te haasten. 't Is vandaag m'n eerste eigenlyke rustdag, en ik wil dien niet bederven. Ook neem ik de zaak kalmer op dan voor 'n maand het geval zou geweest zyn. Maar nog eens ik haast me niet. Ik had Nonni gezonden
eerst 100 gl
toen 60 gl
toen 60. en die beide
laatste sommetjes heeft ze aan hem gezonden. Ik zeg daar niets van. Háár brieven krygen 'n hartelyk tintje
(nu moet ik zeggen dat dit ook al 't geval was in October & November, je weet wel. dus 't zou valsch zyn dit nu toeteschryven (of geheel alleen toeteschryven) aan 't bericht van m'n veranderden toestand in 't financieele, Basta!)
... maar ze is erg ont wetend en dom. Ze doet allerlei vragen alsof ik me nu kon prêteeren om háár die van toeten noch blazen weet, op eens op de hoogte te stellen van myn leven, relatiën, geschiedenis &c amp;c. Ook denkt ze omdat ik eens schreef: ‘misschien kom ik wel te München’ dat zy nu maar voor 't zeggen heeft: wanneer. Want ze vraagt of ik den 21 wil komen. Dresseeren zal ik haar. Onlangs liet ik haar door V. Helden schryven. 't Begon:
‘Mynheer Uw vader door drukke bezigheden verhinderd zynde &c amp;c... draagt me op UED meetedeelen &c
Nu, basta daarvan voor 't oogenblik. Zeker is 't dat ook die zaken door Tandem veel minder moeielyk worden, en nog eens: over Eduard heb ik nog niet besloten. Hy is 'n slechte jongen. By 't overleggen zal ik meer letten op myn belang dan op zyn aanspraken. Hy verdient geen hulp, maar misschien convenieert het my hem te helpen. Met nonni is 't 'n andere zaak. Ik heb er schik in haar te leeren inzien dat ze tot nog toe 'n dom, bevooroordeeld gansje geweest is. En jy zult satisfactie hebben, dat beloof ik je. Laat me begaan, - en op myn manier. Trek jy je 't geleden onrecht maar niet aan. Gooi 't op ‘den Heer’ dat ben ik nu. -
De Smitten zal ik ook op hun plaats zetten. Maar ik kies m'n tyd. Vandaag niet.
Ja, ik vond ook dat wegraken van Chris' brief apokrief. De brief van Merens dien ik wel ontv. was gek. Maar ik weet dat nu eenmaal en zal Chris geen verdriet doen door er op te letten. Wees gerust. -
Heeft Fredi je geschreven
(Daar komt Plet.) -
Donderdag avend ½ 10
Ik werd gestoord tot nu toe. Ik kreeg zoo even je brief van gister (bangheid van Koenraad. Aardig!) Nu kan deze nog op de bus. Verbeelje de nachtbussen worden niet geleegd voor den eersten ochtendtrein. Dat is schande.
Nu kan ik wel nog 'n half uurtje schryven voor de laatste avendligting maar ik ben moê. Dus goeden nacht lieve Mieske. Of je je geldje al hebt? Ik denk ja. 't Is op de post gedaan door V.H. toen hy me op den Delftschen trein bezorgd had. Ik hoop eens goed te slapen.
By Truida gegeten. Ze groet je, natuurlyk. Nacht mies.
Ik lyk feringa wel met die cents zegels. Dat komt V.H. had van alle soorten gekocht, en die cents zegels vervelen me in m'n doosje. Dus maak ik ze op.
Ook hier waait het erg. Maar eergister op de boot had ik mooi weer.